«αλυσίδα των προκαταλήψεων» κατά των γυναικών όχι μόνο δεν έχει λυγίσει, αλλά παραμένει το ίδιο γερή τα τελευταία δέκα χρόνια, καθώς σχεδόν εννέα στους 10 πολίτες παγκοσμίως εξακολουθούν να έχουν τέτοιες στεροτυπικές αντιλήψεις σήμερα. Αυτό καταδεικνύει η έκθεση GSNI που παρουσιάστηκε από το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και αντικατοπτρίζει τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Έρευνας Αξιών.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο που προκύπτει, είναι οι απόψεις για τη βία κατά των γυναικών, καθώς το 25% των ερωτηθέντων εκφράζει την άποψη ότι είναι δικαιολογημένο ένας άνδρας να χτυπάει τη γυναίκα του. Σύμφωνα μάλιστα με την έκθεση, εκείνοι που είναι υπέρ της βίας κατά των γυναικών γίνονται και στην πράξη κακοποιητές, με το 26% των γυναικών άνω των 15 ετών να έχουν υποστεί βία από τον σύντροφό τους.

Η έρευνα επιβεβαιώνει πως η βία μεταξύ μεταξύ συντρόφων τείνει να αυξάνεται σε καταστάσεις κρίσης, ενώ τα περισσότερα περιστατικά βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης διαπράττονται όταν υπάρχει κάποια διαμάχη μεταξύ των συντρόφων. 

Την ίδια ώρα, τα κοινωνικά ταμπού μπορεί να οδηγήσει τις γυναίκες που υφίστανται βία να απέχουν από την καταγγελία, είτε από φόβο μήπως «ακυρωθούν» από τον κοινωνικό τους περίγυρο, είτε λόγω εσωτερικευμένης αυτοκατηγορίας. Ειδικά σε περιβάλλοντα όπου οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση σε θέσεις εξουσίας και επιρροής, αποτελεί ακόμη και σήμερα πρόκληση για εκείνες να θεωρήσουν τους εαυτούς τους ως φορείς αλλαγής. 

Ωστόσο, φαίνεται πως ακόμη και οι κοινωνικές νόρμες που δεν συνδέονται άμεσα με τη βία πιθανώς να οδηγούν στην κακοποίηση κατά των γυναικών. Παραδείγματος χάριν, κοινωνικά πρότυπα που υποστηρίζουν την κοινωνική ή και σωματική εξουσία των ανδρών και τον έλεγχό τους πάνω στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών τους στοιχείων, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο βίας μεταξύ συντρόφων ή τον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης.

Καμία πρόοδος την τελευταία δεκαετία

Το πόσο βαθιά ριζωμένες παραμένουν στην κοινωνία θεμελιώδεις προκαταλήψεις αποδεικνύεται και από το γεγονός πως δεν έχει σημειωθεί καμία αλλαγή τα τελευταία δέκα χρόνια σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των έμφυλων στερεοτύπων, ενώ οι προκαταλήψεις λόγω φύλου είναι έντονες ακόμα και στις χώρες με υψηλότερο Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI).

Αναλυτικότερα, από τις 80 χώρες που εξετάστηκαν, ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός (49%) πιστεύει ακόμη ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από τις γυναίκες και μόνο το 27% θεωρεί σημαντικό για τη δημοκρατία οι γυναίκες να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτιμά ότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα στην εργασία, ενώ το 43% ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι επικεφαλής επιχειρήσεων. Επίσης το 28% πιστεύει ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι πιο σημαντική για τους άνδρες. 

Χάσμα εισοδήματος 

Η διατήρηση και η αναπαραγωγή των προκαταλήψεων για τις γυναίκες και κατ΄επέκταση η αδυναμία αλλαγής των κοινωνικών νορμών των φυλών έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να επηρεάζεται άμεσα στην καθημερινότητά της. Οικονομικό χάσμα, εμπόδια στην επαγγελματική ανέλιξη αλλά και περισσότερες ώρες αφιερωμένες στις οικιακές δουλειές είναι μερικοί παράγοντες που προκαλούνται ως απόρροια των έμφυλων στερεοτύπων. 

Σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες κατέχουν παγκοσμίως μόνο το 28% των διευθυντικών θέσεων, ενώ ακόμη και όταν φτάνουν σε ηγετικές θέσεις, οι προκαταλήψεις λόγω φύλου οδηγούν σε άνιση μεταχείριση και κρίση. Ενδεικτικό παράδειγμα των κοινωνικών προκαταλήψεων είναι πως ενώ οι γυναίκες αποτελούν το 70% του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας παγκοσμίως, κατέχουν μόνο το 25% των ανώτερων θέσεων και το 5% των ηγετικών θέσεων σε οργανισμούς Υγείας.

Ο ΟΗΕ επισημαίνει επίσης πως η έλλειψη προόδρου στη μείωση του εσοδηματικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων πλέον είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Τονίζει ακόμη ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν χαμηλότερο εισόδημα από τους άνδρες λόγω των έμφυλων στερεοτύπων και λόγω του μορφωτικού τους επιπέδπυ, όπως δικαιολογούνταν τα προηγούμενα χρόνια. Ειδικότερα, σε 59 χώρες που οι ενήλικες γυναίκες ήταν πιο μορφωμένες από τους άνδρες, εκείνοι εξακολουθούσαν να λαμβάνουν σημαντικά μεγαλύτερο μισθό.

Η έρευνα αναφέρει επίσης πως ο χρόνος που δαπανάται από τις γυναίκες στις οικειακές δουλειές ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το χάσμα εισοδήματος μεταξύ των δύο φύλων. Μάλιστα στις χώρες που ήταν πιο έντονα τα έμφυλα στερότυπα, οι γυναίκες ξόδευαν διπλάσιο χρόνο σε οικιακές εργασίες και φροντίδα του παιδιού από τους άνδρες.

Προκαταλήψεις στην Ελλάδα

Όσον αφορά την διαιώνιση προκαταλήψεων στην Ελλάδα, η έκθεση έδειξε πως οι στερεοτυπικές πεποιθήσεις «καλά κρατούν» στη χώρα μας. Ωστόσο να σημειωθεί πως οι μετρήσεις για κάθε τομέα (πολιτική, οικονομία, κλπ.) παρουσιάστηκαν συνολικά και δεν δόθηκαν ποσοστά ξεχωριστά για κάθε ερώτηση που έγινε στους ερωτηθέντες. 

Σχετικά με το κεφάλαιο της σωματικής ελευθερίας και ασφάλειας, το 27,2% των γυναικών και το 34,36% διατηρούν ακόμη κάποια προκατάληψη σε θέματα άμβλωσης αλλά και σωματικής βίας.

Στο επαγγελματικό σκέλος, το 57,65% των ανδρών και το 36,7% των γυναικών εξακολουθούν να πιστεύουν πως οι άνδρες είναι καλύτερα στελέχη επιχειρήσεων από τις γυναίκες και πως εκείνοι έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα σε εργασία.

Στον τομέα της πολιτικής, όπου αναλύεται το θέμα της ισότητας των γυναικών ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημοκρατία καθώς και η ικανότητα των γυναικών ως ηγέτιδες, ένα 40% των ανδρών διατηρεί κάποιο επίπεδο προκατάληψης, ενώ στις γυναίκες αυτό το ποσοστό διαμορφώνεται στο 20%.

Οι προκαταλήψεις σε σχέση με την εκπαίδευση φαίνεται να εκλείπουν όλο και περισσότερα με τα χρόνια, καθώς μόνο το 9,4% των ανδρών και το 6,51% των γυναικών πιστεύουν μέχρι και σήμερα πως το πανεπιστήμιο είναι πιο σημαντικό για τους άνδρες.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας η ειδική σε θέματα φύλου στο UNDP, Αρόα Σαντιάγκο, επισήμανε πως «πρέπει να αλλάξουμε τα έμφυλα στερεότυπα, τα κοινωνικά πρότυπα, ενώ ο τελικός στόχος είναι να αλλάξουν οι σχέσεις εξουσίας μεταξύ των γυναικών και των ανδρών». Η ίδια πρόσθεσε πως οι προκαταλήψεις αυτές αποτελούν «εμπόδια» για τις γυναίκες και οδηγούν σε «παραβιάσεις» των δικαιωμάτων τους.

«Τα κοινωνικά πρότυπα που περιορίζουν τα δικαιώματα των γυναικών επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνία στο σύνολό της, καθυστερώντας την πρόοδο της ανθρώπινης ανάπτυξης», τόνισε από την πλευρά του ο Πέδρο Κονσεϊσάο διευθυντής του UNDP.

Πηγή: kathimerini.gr