H«οικογενειακή» φωτογραφία από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) στο Ντουμπάι απλώς επιβεβαιώνει μια συνήθη εικόνα των διεθνών συναντήσεων κορυφής. Από τους 133 που φωτογραφήθηκαν μόνο οι 15 ήταν γυναίκες: μόλις 11%. Μια αναλογία που δεν διαφέρει πολύ από τις προηγούμενες COP και που σε σημαντικό βαθμό εξηγεί γιατί οι σχετικές αποφάσεις είναι τυφλές από άποψη φύλου, ενώ οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως δείχνει πλήθος επιστημονικών μελετών, είναι πιο σοβαρές για γυναίκες και κορίτσια.
Τυφώνες, καταιγίδες, πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές, σπίτια που καταρρέουν, μέσα ζωής αφανισμένα, οικογένειες που χρεώνονται για να ξαναβρούν μια αίσθηση ομαλότητας ή εκτοπίζονται. Η κλιματική αλλαγή έχει τραγικές συνέπειες για όλους, αλλά για τις γυναίκες είναι ακόμη δυσμενέστερες, σημειώνει έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Εξέλιξη του Κλίματος (GIEC), οι ομάδες που ήδη είναι περιθωριοποιημένες είναι εκείνες που περισσότερο πλήττονται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Από τα 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στη φτώχεια, το 70% είναι γυναίκες. Στις αστικές περιοχές, το 40% των πιο φτωχών νοικοκυριών έχουν επικεφαλής γυναίκες. Στις αναπτυσσόμενες χώρες αυτές παράγουν το 50%-80% των τροφίμων και είναι υπεύθυνες για τη συλλογή των βασικών πόρων για την επιβίωση των νοικοκυριών: από το νερό ώς τα καυσόξυλα. Αλλά είναι εκείνες που κατά κύριο λόγο αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη επισιτιστική επισφάλεια, ενώ κατέχουν μόλις το 10% της καλλιεργήσιμης γης.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως περισσότεροι από 143 εκατ. άνθρωποι μπορεί να εκτοπιστούν ώς το 2050 λόγω της κλιματικής αλλαγής, η συντριπτική πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας υπολογίζει πως κάπου 1,2 δισεκατομμύρια θέσεις εργασίας απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, με τις περισσότερες να είναι θέσεις γυναικείας απασχόλησης. Οι δε πιθανότητες θανάτου έπειτα από ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο είναι 14 φορές μεγαλύτερες για γυναίκες και κορίτσια από ό,τι για τους άντρες, σύμφωνα με την οργάνωση «Γυναίκες του ΟΗΕ».
Την ίδια στιγμή, η κλιματική αλλαγή αυξάνει το άγχος και την πίεση που βιώνουν άντρες και γυναίκες οδηγώντας σε αύξηση της οικογενειακής και έμφυλης βίας και των σεξουαλικών επιθέσεων, όπως επισημαίνουν επιστήμονες: «Τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα δεν είναι η αιτία της ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας, αλλά οξύνουν τις ήδη υπάρχουν εντάσεις και ευνοούν την έξαρση των επιθέσεων».
Ερευνα του 2021 που έγινε στην Κένυα από το Πανεπιστήμιο Σάντα Καταλίνα της Μινεσότα αποκάλυψε πως η οικονομική πίεση από τις έντονες πλημμύρες ή την ξηρασία και τους καύσωνες είχε ως συνέπεια την αύξηση της έμφυλης βίας κατά 60% στις περιοχές που περισσότερο επλήγησαν από αυτά τα φαινόμενα. Ανάλογα είναι τα συμπεράσματα άλλων 40 μελετών που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Lancet στο πλαίσιο παγκόσμιας έρευνας.
Θύματα οι ευάλωτοι
Μια πραγματικότητα που επεσήμανε πέρσι και η Διακυβερνητική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Κλιματική Αλλαγή: «Οσο κοινότητες και οικογένειες μένουν χωρίς μέσα επιβίωσης και πεινάνε τόσο η απελπισία εκδηλώνεται με ξεσπάσματα βίας προς τους πιο ευάλωτους». Παντού στον κόσμο επαναλαμβάνεται αυτό το μοτίβο, όπως έλεγε σε ρεπορτάζ της El País η 40χρονη Ινδή Ντέβι, μητέρα πέντε παιδιών: «Δεν ξέρω τίποτα για την κλιματική αλλαγή. Αλλά ξέρω πως κάθε φορά που υπάρχουν πλημμύρες στα χωριά μας, στο Μπιχάρ, ο άντρας μου, εργάτης γης, επιστρέφει σπίτι μαινόμενος και με χτυπά. Ιδίως την εποχή των μουσώνων, όλα χειροτερεύουν: πείνα, εντάσεις, βία κι εκείνος ξεσπά την οργή του πάνω μου νύχτα και μέρα».
Πού είναι οι γυναίκες στα επίσημα κείμενα; Με αυτά ως δεδομένα, θα περίμενε κανείς πως οι Διασκέψεις για το Κλίμα θα είχαν ξεχωριστή οπτική φύλου σχετικά με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Αντίθετα όμως οι λέξεις φύλο και γυναίκες ελάχιστα αναφέρονται στα επίσημα κείμενα, όπως δείχνει έρευνα της δημοσιογράφου Μαρία Μόνικα Μονσάλβε.
Η Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) που συνομολογήθηκε το 1992 και τέθηκε σε εφαρμογή το 1994 αποτελώντας τη βάση για όλες αυτές τις διαπραγματεύσεις, δεν έχει καμία αναφορά στο φύλο ή τις γυναίκες. Ούτε μία. Από το 2014 τα Ηνωμένα Εθνη εγκαινίασαν πρόγραμμα για να προωθήσουν την ισορροπία φύλου στις διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή. Ηταν η Συμφωνία του Παρισιού που υπογράφηκε το 2016, αυτή που αναφέρθηκε ρητά στα ζητήματα φύλου. Ενώ στη διάρκεια της COP 25 του 2019, υιοθετήθηκε η ιδέα δημιουργίας ενός Σχεδίου Δράσης για το Φύλο, στο κείμενο του οποίου γίνεται αναφορά στα ελλείμματα των Διασκέψεων σε αυτόν τον τομέα και έκκληση για μεγαλύτερη ισορροπία των φύλων στις εθνικές αντιπροσωπείες αλλά και για ένταξη της οπτικής φύλου στις χρηματοδοτήσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Φρούδες ελπίδες. Πέρσι η συμμετοχή των γυναικών αντιπροσώπων στην COP μειώθηκε στο 35% από το 38% το 2021, ενώ, σύμφωνα με την Παγκόσμια Συμμαχία Φύλου και Κλίματος (GGCA), μόνο το 0,01% της σχετικής παγκόσμιας χρηματοδότησης κατευθύνθηκε σε προγράμματα που συνδυάζουν την κλιματική αλλαγή και τα δικαιώματα των γυναικών.
Αγνωστη λέξη!
«Στο δε προσχέδιο του βασικού κειμένου που αναμένεται να συμφωνηθεί σε αυτήν την COP28, η λέξη φύλο εμφανίζεται μόλις έξι φορές και στις συστάσεις περιλαμβάνεται μια παράγραφος που λέει πως “παροτρύνουμε τα μέρη να εφαρμόσουν κλιματικές πολιτικές και μέτρα που να λαμβάνουν υπόψη ζητήματα φύλου και να σέβονται ολόπλευρα τα ανθρώπινα δικαιώματα”», γράφει η Μονσάλβε.
Αλλά αυτές οι αναφορές δεν διασφαλίζουν και πολλά. «Μπορεί η χρήση λέξεων όπως φύλο και γυναίκες στα κείμενα να έχει διπλασιαστεί εδώ και δέκα χρόνια, αλλά αυτό δεν αποτελεί δείκτη ούτε ανακλάται στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις σε διεθνές ή εθνικό επίπεδο», τονίζει το Παγκόσμιο Φόρουμ Γυναικών.
«Αυτό που θα θέλαμε είναι στο τελικό κείμενο να μην αναγνωριστεί απλά πως υπάρχουν διαφορετικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για τις γυναίκες, αλλά και να υπάρξουν μέτρα ώστε οποιαδήποτε ενεργειακή μετάβαση γίνει να εστιάσει στα θέματα φύλου», τόνισε στο πρακτορείο EFE η Τζίνα Κορτές μέλος του «Gender and Women Constituency», μιας από τις εννέα ομάδες επίσημων παρατηρητών της Σύμβασης Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). «Ετσι ώστε όποιο κείμενο μιλά για αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μείωση των καύσιμων ορυκτών να αναφέρει επίσης και την οικονομία των φροντίδας και την κοινωνική προστασία».
Πηγή : efsyn.gr
